Diverse onderzoeken tonen aan dat particuiere beleggers het beste af zijn als
ze zich afsluiten van de buitenwereld en met oogkleppen op het uiteindelijke
doel blijven nastreven.

De stemming onder beleggers is vaak omgekeerd evenredig aan die van
koopjesjagers bij een warenhuis (zoals de Bijenkorf tijdens de Dolle Dwaze
Dagen): daar staat iedereen voor de deur als er uitverkoop is, terwijl op de
beurs niemand aandelen wil hebben als ze ‘goedkoop’ zijn.

Beleggers die in het eerste kwartaal van 2009 aan de noodrem trokken toen de
AEX-index op 200 punten belandde, keken verbouwereerd toe hoe de beurs zes
maanden later 50 procent was gestegen ten opzichte van de bodem. Degenen die
daarentegen trouw vast hadden gehouden aan hun lange termijn plan zagen hun
portefeuillewaarde al weer aardig oplopen.

Wellicht zou het spreekwoord beter kunnen luiden: arbeid verarmt, luiheid
verwarmt, in plaats van het omgekeerde.

De Python en de gordels

Heb je ooit wel eens in Kaatsheuvel een rit gemaakt in de bekendste achtbaan
van Nederland: de Python? Er is een goede reden waarom je als inzittende de
veiligheidsgordel pas omhoog kan doen, als je weer veilig bij het startpunt
bent aangekomen.

Op de beurs bestaat zo’n beschermingsconstructie bij de springstoel echter
niet. In paniek geraakte beleggers willen vaak zo snel mogelijk uit de markt
stappen bij heftige turbulentie. Dit is zichtbaar bij iedere grote
neerwaartse marktbeweging (zoals de val van zakenbank Lehman Brothers in
2008 en de aardbeving in Japan in 2011).

Beleggers vluchten massaal naar de nooduitgang of naar ‘safe havens’ zoals
goud of Duitse obligaties. Recentelijk heeft die vlucht geleid tot de
negatieve nominale rentes in Zwitserland, terwijl de Duitse 10-jaars rente
een procentpunt onder het huidige inflatieniveau ligt. Slaan we niet een
beetje door?

Beleggen en marshmellows

In een nieuw televisieprogramma van SBS6, gepresenteerd door Jochem van
Gelder, worden kinderen alleen gelaten in een kamer met een heerlijk ijsje.
Daar zitten ze dan met ijsje midden op tafel, met de opdracht om er tijdens
de afwezigheid van Jochem even op te passen. Vrijwel alle kinderen bezwijken
voor de verleiding en vergrijpen zich aan het ijsje.

Dit experiment heeft veel gelijkenissen met een wereldberoemd onderzoek van
Standford University. In dat onderzoek werden kinderen in een afgesloten
ruimte gezet met op tafel een schaal marshmallows. De onderzoeker zei dat
hij even een kwartier weg moest en dat de kinderen gerust de marshmallows
mochten opeten, maar dat ze een dubbele portie kregen als ze zouden wachten
tot hij terug was.

Het zal niet verbazen dat veel kinderen de snoepjes al op hadden, toen de
onderzoeker terug kwam. In de psychoanalyse noemen ze dit impulscontrole.
Impulscontrole is een karaktereigenschap die niet veel mensen (kinderen of
volwassenen) bezitten.

Mensen die hun impulsen kunnen controleren in het leven, en ook als belegger,
zijn doorgaans succesvoller. Wellicht gaat de vergelijking tussen een
genots- en een angststimulans niet 100 procent op, maar toch zijn - gegeven
het voorbeeld in de introductie - mensen die niet meteen op hun angstgevoel
afgaan en hun uiteindelijke doel in het vizier houden, uiteindelijk
succesvoller.

Play your plan

Een van de grootste valkuilen bij beleggen is een plan maken (goed), maar je
er vervolgens niet aan houden. Net als bij sport (tennis, golf) ben je vaak
zelf je grootste vijand.

De oprichter van indexfondsenhuis Vanguard zei ooit (vrij vertaald): “zit de
rit uit. Wat er ook gebeurt, houd vast aan je plan. Ik heb duizend keer “zit
de rit uit” gezegd en ik meende het iedere keer. Het is het belangrijkste
advies dat ik je kan geven”.

Hoe overtuigd mensen ook zijn van hun kunnen om de volgende crash of opleving
te timen, keer op keer prikken de ‘myth-busters’ er doorheen. Als de wanhoop
nabij is en het moeilijk wordt om vast te houden aan je plan, zullen
beleggers die mentaal de kracht hebben om de weerleiding te weerstaan
uiteindelijk waarschijnlijk een extra portie krijgen.

Matthijs Aler (35) is directeur bij Ohpen
Indexbeleggen en binnen Ohpen verantwoordelijk voor het beleggingsbeleid
en de dienstverlening aan particuliere klanten. De informatie in deze column
is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot
het doen van bepaalde beleggingen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl